Van F-gassen naar natuurlijke koudemiddelen: veranderingen en innovaties op de warmtepompmarkt

Op 12 maart 2024 is de nieuwe F-gassenverordening in werking getreden. Deze F-gassenverordening versnelt de omslag van synthetische koudemiddelen naar natuurlijke koudemiddelen. De impact hiervan op de dagelijkse warmtepomp- en aircopraktijk is groot. Roelof Vallinga is Sr. Sales Manager Residential Projects bij Nefit Bosch en zit zo’n 30 jaar in het warmtepompvak. Hij neemt ons mee in de regelgeving en wat de gevolgen zijn voor fabrikanten en installateurs. 

De nieuwe F-gassenverordening 

“De F-gassenverordening betreft een Europese regelgeving. Het regelt de uitfasering van F-gassen, gefluoreerde broeikasgassen die veel gebruikt worden in koel- en klimaatinstallaties”, steekt Roelof van wal. “Deze F-gassen hebben vaak een hoge Global Warming Potential (GWP). Dat betekent dat ze, als ze vrijkomen, een flinke impact hebben op de klimaatverandering.” 

Afbouw van F-gasquota en maxima GWP 

In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, is er via de nieuwe F-gassenverordening geen direct verbod ingesteld. Roelof licht toe: “Het gaat onder andere om een geleidelijke, maar wel versnelde afbouw, van de F-gasquota: de hoeveelheid F-gassen die jaarlijks geproduceerd mag worden. Vanaf 2050 mogen ze helemaal niet meer op de markt komen in de EU.”  

Tegelijk worden maximale GWP-grenzen ingevoerd voor koudemiddelen. “Warmtepompen en airco’s met een koudemiddel met een GWP hoger dan de vastgestelde maximale waarde, mogen na een bepaalde datum niet meer op de EU-markt worden gebracht en verkocht. Hiervoor zijn over de jaren een aantal piketpaaltjes geslagen. Deze indeling is gemaakt op basis van het type warmtepomp of airco en het vermogen ervan. Vanaf 2027 mogen we bijvoorbeeld alleen nog monoblocktoestellen van ≤ 50 kW en kleinere splits (≤ 12 kW) leveren met koudemiddel waarvan het GWP lager of gelijk is aan 150. Ook 1 januari 2035 is een belangrijk moment. Dan is het helemaal verboden om splits met F-gassen op de markt te brengen (check voor alle productverboden en hun data het overzicht onderaan).” 

Innovatie in stroomversnelling: warmtepompen met propaan 

Voor fabrikanten betekent de F-gassenverordening dat innovatie in een stroomversnelling komt. NEFIT BOSCH blinkt uit in innovatieve technologie en heeft vooruitgang hoog in het vaandel staan. De omslag is dan ook al enige tijd omarmd. Roelof: “We schakelen over naar natuurlijke koudemiddelen zoals propaan (R290). Dat heeft een veel lagere impact op het milieu en blijft in de toekomst toegestaan. Het vraagt wel om compleet nieuwe productlijnen. De Bosch Compress 5800i AW all-electric monoblock lucht-water warmtepomp was de eerste warmtepomp met propaan als koudemiddel die we op de markt brachten. Volgend jaar introduceren we een range toestellen met natuurlijke koudemiddelen.”  

Bij de innovatie van nieuwe producten ligt de focus uiteraard niet alleen op het koudemiddel. “Geluid speelt een belangrijke rol, het is essentieel dat de warmtepompen stil zijn. Maar denk ook aan digitalisering: monitoring en beheer op afstand maken onderhoud efficiënter. En vergeet installatietijd niet; met plug-and-play oplossingen maken we het monteurs makkelijker.” 

Praktijk voor de installateur: nieuwe regels  

De overstap naar natuurlijke koudemiddelen heeft gevolgen voor de dagelijkse praktijk. “Propaan is een uitstekend koudemiddel, maar wel brandbaar”, legt Roelof uit. “Daar horen strikte regels bij. Je moet onder andere letten op de opstelplaats. Het toestel mag bijvoorbeeld niet te dicht bij gevelopeningen, mogelijke ontstekingsbronnen of hemelwaterafvoeren staan. Boven de 150 gram koudemiddel bij binnen opgestelde toestellen, moet een ruimte voorzien zijn van aanvullende veiligheidseisen zoals detectiesystemen.”  
 
Ook op deze nieuwe realiteit wordt uiteraard geïnnoveerd. “De systemen zijn vaak compact, waardoor ze eenvoudiger geplaatst kunnen worden. Onze  dakwarmtepomp  Bosch Compress 5800i AWR is een slimme oplossing als de mogelijkheden binnen een pand of in de tuin, beperkt zijn.”

Anders werken, nieuwe certificeringen

De overstap naar warmtepompen op propaan betekent dat je als installateur anders gaat werken en in veel gevallen ander gereedschap nodig hebt. Daarnaast komen er nieuwe certificeringen. “Iedereen die koeltechnische handelingen uitvoert, moet vanaf 29 september 2025 gecertificeerd zijn voor zowel F-gassen als natuurlijke koudemiddelen. Uiterlijk 12 maart 2029 is de branche omgeschakeld naar het nieuwe systeem waarin je als installateur moet beschikken over het zogenoemde A1- of A2-certificaat. Ook hier geldt een bepaalde fasering, maar het komt er zeker aan. De overgang naar natuurlijke koudemiddelen vraagt investeringen in kennis en opleiding. Het biedt ook kansen voor specialisatie.”

Milieuvriendelijk en breed toepasbaar

De voordelen van de overstap naar natuurlijke koudemiddelen zijn divers. “Allereerst zijn ze natuurlijk milieuvriendelijk. Daarnaast zijn propaanwarmtepompen in staat om hogere aanvoertemperaturen te bereiken, tot wel 75°C. Hierdoor kunnen ze breder worden toegepast omdat ze ook geschikt zijn voor bestaande verwarmingssystemen met traditionele radiatoren. Je kunt bovendien tapwater maken dat 60°C is, waardoor je niet meer elektrisch hoeft na te verwarmen om aan de Nederlandse wetgeving te voldoen.”

Oplopende prijs gefluoreerde koudemiddelen 

Roelof komt ook nog kort terug op de impact van de F-gassenquota. “Ook voor het bijvullen van koudemiddelen in bestaande installaties gelden de komende jaren steeds meer restricties. Het mag voorlopig nog wel, zeker wanneer je geregenereerd of gerecycled koudemiddel gebruikt. Houd er echter rekening mee dat het aanbod van bepaalde koudemiddelen schaarser wordt, waardoor de prijs oploopt.” 

Hele markt moet mee

De boodschap is duidelijk: de F-gassenverordening raakt iedereen. “Fabrikanten moeten blijven innoveren en zorgen dat hun producten toekomstbestendig zijn. Installateurs moeten hun kennis up-to-date houden en de juiste certificaten behalen. Toestellen lijken misschien hetzelfde, maar de regels zijn écht veranderd. Plaats je een propaanwarmtepomp verkeerd, dan moet hij simpelweg worden verplaatst. Dat is zonde en kostbaar. Als Nefit Bosch ondersteunen wij installateurs.. Dat doen we met kennis en innovatieve producten die de overstap naar natuurlijke koudemiddelen zo eenvoudig mogelijk maken.” 

In het kader van het uitfaseren van gefluoreerde broeikasgassen geldt onderstaande verbodsbepaling voor het in de handel brengen van warmtepompen en airco’s. 

Bron: www.nefit-bosch.nl/producten/warmtepompen/fgassen-warmtepompen-koudemiddelen-2025